'Zo laat ik van de ene op de andere dag mijn huis, mijn spullen en mijn dansschool achter. Vooral dat laatste vind ik moeilijk'
Dansen met de vijand
Het oorlogsgeheim van tante Roosje
Eindelijk! Een keer geen boek over een jong meisje of een eenzame jongen met de droom om danser te worden. Eindelijk een boek over mijn vak: dansdocent zijn! Een boek dat de prachtige kanten van danseducatie ten tonele brengt. Het toont aan hoe het onderwijzen van dans niet alleen anderen kan helpen in hun dansontwikkeling maar ook hoe jij er als docent - hier letterlijk te nemen - jouw leven mee kan redden. Het verhaal van Roosje werkt zich na het lezen op tot een van mijn favoriete dansromans! Naast het ontzettend mooi weergeven van het vak 'dansdocent' toont het hoe je met creativiteit en vanuit het denken als docent een levensvisie kiest en volgt. Hoe dansen jou kiest en niet andersom.
Moeilijkheden en risico's vormen de vuurproef van ons karakter. (Roosje)
Hoe dansdocent zijn in hart en ziel je leven kan redden
Dansen met de vijand werd geschreven door Paul Glaser. Tijdens een werkbezoek aan het concentratiekamp in Auschwitz zag hij in de vitrine een koffer uit Nederland liggen met zijn achternaam op. Het betekent voor hem de start van een zoektocht naar een lang bewaard familiegeheim.
Doorheen het boek kom je met kleine stapjes te weten hoe Pauls zoektocht zich steeds meer vertaalt in een verhaallijn (een biografie bijna) van het leven van zijn Tante Roosje.
Roosje, geboren in Duitsland, ontdekte haar liefde voor het dansvak al op jonge leeftijd. Als vijfjarige liep ze rond in Hotel Bollinger en hoorde daar Liselotte Helfer lesgeven.
'Met grote blauwe meisjesogen keek ik met verlangen naar deze wereld en dacht: dansen, dat wil ik leren.'
Ze groeide uit tot een jonge vrouw, een Joodse vrouw. In de fleur van haar leven start ze succesvol een carrière als danslerares. Ze treedt op en geeft les in onder andere Brussel en Amsterdam. Het beroep van dansleerkracht lijkt haar op het lijf geschreven. Met het begin van de oorlog en de opkomst van het nationaal socialisme wordt haar bestaan en dat van haar beroep als dansleerkracht onmogelijk. Roosje, sterk als ze is, weigert te stoppen en zet stug haar danslessen voort. Op dat moment moet iedere dansleraar zich inschrijven bij de nieuw opgerichte KulturKammer. Joden mogen geen lid worden... Roosje geeft haar lessen dan maar verder op de zolder van haar ouders en schrijft zelf een boek 'Zoo danst u correct'. Niets lijkt haar in de weg te staan. Ze grijpt iedere kans om haar dansschool uit te breiden. Na enige tijd slaat het noodlot alsnog toe en blijken haar toenmalige man en schoonbroer collaborateurs te zijn. Roosje geeft het nog niet op en slaat met haar moeder op de vlucht.
Na enige tijd heeft Roosje opnieuw pech en wordt ze voor een tweede keer verraden. Ze belandt van het ene concentratiekamp in het andere, tot ze uiteindelijk ook in Auschwitz aankomt. Door het geven van danslessen, optredens en het inzetten van andere vaardigheden die ze als dansleerkracht verworven had, weet Roosje zelfs dát dodenkamp te overleven! Ze was bij de acht overlevenden van de met haar aangevoerde Joden.
'Iedere ochtend begin ik met een uur sport en dansoefeningen om soepel te blijven. Een cel is niet groot, maar groot genoeg voor enkele balletpassen [...]. Bijna iedere avond dans ik, zing ik Duitse cabaretliedjes en speel ik piano. Na afloop krijg ik als beloning extra voeding.
Eenmaal ontsnapt aan het hele oorlogsgebeuren wil Roosje niets meer met Nederland te maken hebben. Het is haar thuisland niet meer. Ze besluit in Zweden te blijven en een rustig leven te leiden. Later blijkt dat ze in Zweden geen rechten heeft om een nieuwe dansschool op te richten. Paul zoekt haar in de laatste jaren op en krijgt het verhaal na aandringen helemaal te horen. Haar laatste wens wordt door hem in vervulling gebracht...
THE FACTS
Titel: Dansen met de vijand
Auteur: Paul Glaser
Jaar: 2016
De afwisseling in schrijfstijl spreekt mij enorm aan. Je krijgt een steeds groeiend beeld van de belevenissen van Roosje. Tegelijkertijd lees je de verschillende stappen in de zoektocht van auteur Paul Glaser. Aan de hand van dagboekfragmenten en briefwisselingen weet hij je het boeiende karakter van Roosje te vertellen. Vanaf het begin is duidelijk dat ze een sterk karakter heeft. Ze creëert voortdurende kansen voor zichzelf en helpt anderen. Zonder het bewust door te hebben maakt ze zo haar eigen weg naar de vrijheid. Ik ben na het lezen van dit boek alleen maar meer fan geworden van mijn eigen vak. Ik ben nu nog meer overtuigd van de kracht die dans kan hebben in onze huidige maatschappij! Hopelijk kan het boek jullie ook overtuigen.
WEETJE: In Nederland werd bij het eerste kamp van Roosje een voorstellingsreeks gehouden. Klik hier voor meer info.
Beluister hier de soundtrack die ik samenstelde voor bij het boek.
DANSELOPDRACHT
Roosje wist op verschillende manieren te overleven in de concentratiekampen. Eén van die manieren was haar belevenissen en gedachten opschrijven in liedjes of gedichten. In deze DANSELopdracht gaan we in op de relatie tussen het danselement 'tijd' en tekst/taal.
Start:
Lees het onderstaande gedicht/lied van Roosje:
De bal gaat links of rechts
Gelijk de speler slaat
Maar boven daar is een
die niemendal ontgaat
Ook hij liet u hier neder op aarde
en 'k garandeer hij kent precies uw waarde
Het leven is een schaakbord van dagen en nachten
Wij zijn de stukken en grillig is ons lot
Neemt op en verschuift, zet schaak of als het uit is mat
En doet ons in het kistje op slot
Lesstof
1. Haal uit de tekst verschillende ACTIES met de leerlingen. Eventueel kan hier de link met 'wat zijn werkwoorden?' gelegd worden.
2. Kunnen zij deze acties vertalen naar 1 concrete beweging?
- Speel met deze beweging en de tijd. Kan deze beweging: snel, traag, omgekeerd,...
- Wanneer is het interessant om naar te kijken?
- Herken je de originele beweging nog?
- Wat is het verschil tussen letterlijk uitbeelden en je eindbeweging?
3. Vertaal nu het gehele gedicht in bewegingen.
4. Toon het gedanste gedicht aan elkaar terwijl iemand het voorleest. Doe dit nadien zonder dat iemand het voorleest.
Ben je geïnteresseerd in een volledige lesmap rond 'Dansen met de vijand' voor slechts 10 euro. Klik dan hier.